“.tr” Uzantılı Alan Adlarında Yenilik: Nic.TR Dönemi Kapanıyor, TRABİS Dönemi Başlıyor

Üzeyir AYDIN

26 Nov

Paylaş :

Orta Doğu Teknik Üniversitesi (“ODTÜ“), 1991 yılında IANA/ICANN’den aldığı uluslararası yetki kapsamında kurduğu Nic.TR üzerinde “.tr” uzantılı alan adlarının tahsisine yönelik işlemleri günümüze kadar yönetmiştir.

2008 yılında yayımlanan 5809 sayılı Elektronik Haberleşme Kanunu uyarınca Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı (“UAB“), Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu’nu (“BTK“) “.tr” uzantılı alan adlarının tahsisi ve yönetimi için görevlendirmiştir. Bu doğrultuda, 7 Kasım 2010 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 27752 sayılı İnternet Alan Adları Yönetmeliği (“Yönetmelik“) ile “.tr” uzantılı internet alan adlarına ilişkin işlemlerin BTK tarafından kurulacak “.tr Ağ Bilgi Sistemi” (“TRABİS“) tarafından gerçekleştirilmesine karar verilmiştir. ODTÜ ve BTK arasında imzalanan 21 Aralık 2018 tarihli sözleşme ile ODTÜ sahip olduğu “.tr” kayıt otoritesi yetkisini, BTK’ye devretmiştir.

Sözleşme çerçevesinde Ağustos 2020’de Nic.TR’nin kapatılması ve TRABİS’in faaliyete geçmesi öngörülmektedir. TRABİS, BTK tarafından ilan edilmesini takiben faaliyete geçecektir ve TRABİS faaliyete geçtiğinde Yönetmelik uyarınca Nic.TR üzerinden yönetilen tüm alan adı sahiplerinin yeni bir kayıt kuruluşu seçmeleri ve bu alan adlarının aktarımlarını sağlamaları gerekmektedir.

Gelişme Ne Anlama Geliyor?

TRABİS, “.tr” uzantılı internet alan adı sisteminin ve buna ait merkezi veri tabanının işletilmesini, rehberin oluşturulmasını, güncellenmesini, rehberlik hizmetinin sunulmasını sağlayacak ve alan adı başvuru işlemlerinin gerçek zamanlı olarak yapılmasına imkân verecek bir sistemdir. Nic.TR’nin TRABİS faaliyete geçene kadar aktif kalması ve TRABİS’in faaliyete geçmesiyle eş zamanlı olarak kapanması öngörülmektedir.

Bu bağlamda Nic.TR, 23 Mart 2020 tarihi itibariyle (gov.tr, edu.tr, bel.tr, av.tr, dr.tr, tsk.tr, pol.tr, k12.tr ve kep.tr uzantılı alan adları hariç) yeni başvuru ve yenileme (ödeme) işlemlerine kapatılmıştır. Alan adları TRABİS’in devreye girmesiyle TRABİS sistemine aktarılacaktır. Ancak bu aktarım işlemi kullanıcılar tarafından sisteme giriş yapılarak gerçekleştirilen bir işlemdir ve otomatik olarak gerçekleştirilmemektedir. Aktarım işlemi sırasında izlenecek adımlar ve sıkça sorulan soruların yanıtları Nic.TR’nin web sitesi üzerinden duyurulmuştur.

TRABİS yeni alan adları alımında ilk gelen ilk alır politikasını uygulayacak ve domainlerin bir çoğu evraksız alınabilecektir.

Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK)

Türkiye’de telekomünikasyon sektörünü düzenleyip denetleyen kurumdur.

BTK, gerekli gördüğü düzenlemleri yapmaya, mevzuatlar çerçevesinde Kayıt Kuruluşları ve UÇHS’leri denetlemeye, Kayıt Kuruluşu ve UÇHS faaliyetlerine son vermek dahil gerekli idari yaptırımları uygulamaya yetkilidir.

İnternet Alan Adı (İAA)

İnternet üzerinde bulunan bilgisayar veya internet sitelerinin adresini belirlemek için kullanılan internet protokol adresini tanımlayan adlardır.

İnternet Alan Adı Sahibi (İAAS)

Alan adı sahibini tanımlamak için kullanılan kavramdır.

Kayıt Kuruluşu (KK)

Başvuru, yenileme, iptal gibi alan adlarıyla ilgili işlemlerin yapılmasına aracılık eden taraftır. METUnic, TRABİS akreditasyonunu tamamlamış bir kayıt kuruluşudur.

Tahsise Kısıtlı Adlar Listesi (TAKIL)

Çeşitli sebeplerle (tarihi, kültürel özellikte veya halka mal olmuş değerler vb.) kayıt otoritesi tarafından tahsisi kısıtlanmış ve başvuru sırasında belge talep edilecek alan adları listesidir.

Tahsise Kapalı Adlar Listesi (TAKAL)

Mevzuata, kamu düzenine ve genel ahlaka aykırı olma gibi sebeplerle kayıt otoritesi tarafından tahsisine izin verilmeyen alan adları listesidir.

Uyuşmazlık Çözüm Hizmet Sağlayıcısı (UÇHS)

Uyuşmazlık Çözüm Süreçleri ve işleyişi ile ilgili BTK tarafından yapılmış bir açıklama bulunmamaktadır. Bu sebeple detaylı bilgi verilememektedir.

Tarafımıza yapılacak tüm bilgilendirmeler, siz kullanıcılarımıza eş zamanlı olarak iletilecektir.

Alan Adı Tahsisi

• Tahsis işlemi, belgeli ve belgesiz olarak iki yöntemle yapılacaktır.
• Belgesiz alan adı tahsisi, “ilk gelen alır” kuralına göre yapılacaktır. İlk gelenin tespitinde, alan adı başvurusunun TRABİS’e ulaştığı zaman kaydı esas alınacaktır.
• Belgeli alan adı tahsisi, ilan edilecek belgelerin sunulması ile gerçekleştirilecektir.
• Tüm belgeler ve başvurular TRABİS tarafından değerlendirilecektir. Kayıt Kuruluşları,belge ve başvuru değerlendirme süreçlerinde yetkili değildir.
• Alan adı en az bir (1) , en fazla beş yıl (5) süre için tahsis edilebilir.

Feragat

TRABİS’in faaliyeti ile kullanılmaya başlanacak yeni bir terimdir. Feragat işlemi, Nic.TR’nin faaliyeti sürecinde “Silme” olarak adllandırılan işlemdir.

Alan adı sahibinin, alan adının süresi dolmadan kullanıma son vermek istemesi durumunda feragat işlemi gerçekleştirilir. Bu işlem ile alan adı sahibi, ilgili alan adının silinmesi işlemini talep ederek her türlü hakkından feragat etmiş olur.

İptal

Alan adı sahibi ve METUnic bilgilendirilerek, alan adı tahsisi TRABİS vasıtası ile iptal edilebilecektir. Bir alan adının iptal edilmesi için aşağıdaki durumların bir ya da bir kaçının oluşmuş olması gerekmektedir.

Alan adı sahibinin verdiği bilgilerin tam veya doğru olmadığının tespit edilmesi ,

Alan adının Tahsise Kapalı Adlar Listesi’ne (TAKAL) alınması,

Alan adı tahsisinin iptaline yönelik mahkeme kararının bulunması,

BTK tarafından belirlenecek idari bir sebep bulunması,

UÇHS tarafından BTK’ya iletilen hakem ya da hakem heyetinin kararının bulunması ve uygulanması için BTK tarafından belirlenen şartların mevcut olması gerekmektedir.

Yenileme

Mevcut bir alan adının, ödeme işlemi yapılarak sahipliğinin devam ettirilmesi işlemidir.

Satış

Nic.TR’nin faaliyet sürecinde, alan adı satışına izin verilmemyen işlemdir. .TRABİS’in faaliyete geçmesi ile alan adı satışı gerçekleştirilebilecektir.

TRABİS’in devreye alınmasını takip eden üç yıl (3 yıl) sonra satış işlemleri yürürlüğe girecektir.

Devir

Gerçek kişilerin ölüm, gaiplik, gaiplik karinesi (öldüğü kesin olarak düşünülen kayıp veya cesedi bulunamamış kişi) gibi durumlarda alan adı yasal mirasçılara devredilir.

Satılan veya devredilen alan adının kullanım süresi değişmez.

Tüzel kişiler , alan adını birleşme ve devralma gibi sebeplerle devredebilir.

Devir talebi için ilgili formun doğru ve eksiksiz bir şekilde doldurulması gerekir. Gerekli işlemlerin tamamlanması halinde alan adının devri gerçekleştirilir.

Sonuç

1991 yılından beri “.tr” uzantılı alan adlarının tahsisini gerçekleştiren Nic.TR’nin hizmetleri TRABİS’in açılması ile son bulacak ve alan adları açısından yeni bir dönem başlayacaktır. TRABİS’in işleyiş kuralları ve uygulamaları TRABİS faaliyete geçtiğinde TRABİS tarafından duyurulacaktır. TRABİS faaliyete girene kadar, alan adı sahiplerinin hak kaybına uğramaması için gerekli adımları takip etmesi ve bir kayıt operatörü seçerek aktarım işlemini gerçekleştirmesi büyük önem taşımaktadır.