Web 3.0 Nedir? Artıları Eksileri

Üzeyir AYDIN

18 Nov

Paylaş :

Web, bitmemiş bir projedir. Bu makalede, internetin bir sonraki büyük potansiyeline, kullanıcıların şu anda web’e hakim olan merkezi şirketlerden kontrolü geri aldıkları Web 3’e bakılacak. Bu kadar çok insanın mevcut interneti yeniden tasarlamak için çok çalışmasının ana nedeni, günümüzün en çok kullanılan internet platformlarının çoğunluğunun, kullanıcıların ürettiği verilerden kâr sağlayan yalnızca bir avuç güçlü şirket tarafından kontrol edilmesidir.

Web 3, esasen bireylerin gizliliklerinden ve değerli verilerinden vazgeçmeden interneti kullanmaları için yeni bir yol.

Web 1.0

Web 3’ün ne olduğunu anlamanız için önce internetin önceki sürümlerinin anlaşılması gerekiyor.

İnternetin ilk aşaması ve kullanıcıların başlangıçta web ile etkileşime girme şekli ile karakterize edilebilir. Web 1.0’da çoğu kullanıcı, içeriğin pasif tüketicileriydi. Bir başka deyişle, Web 1.0 yazmakla değil; okumakla ilgiliydi. Dinamik değil, statikti. Bu durum Web 2.0 ile değişti.

Web 2.0

İnternetin bir sonraki ana aşaması tamamen etkileşim ve kullanıcılarla ilgiliydi.

Bu aşamada kullanıcılar içeriğin çoğunu YouTube, Facebook veya Twitter gibi platformlarda oluşturdu. Bu internet daha sosyal ve işbirliğine dayalıydı – ancak bunun bir bedeli vardı. Bu daha “katılımcı” internetin dezavantajı, kullanıcıların içerik oluşturarak bu platformları kontrol eden şirketlere kişisel bilgi ve veri de sağlamasıydı.

Web 3 nedir?

Web 3.0, internetin bir sonraki adımıdır. Şu anda hala inşa ediliyor, bu nedenle henüz Web 3’ün tam olarak ne olduğu veya ne olacağına dair tek ve yerleşik bir tanım yok.

Ancak genel olarak Web 3, Bitcoin ve Ethereum gibi merkezi olmayan ağlar tarafından mümkün kılınan bir internet anlamına gelir. Bu ağların temel yeniliği, tek bir kuruluşun kontrol etmediği, ancak yine de herkesin güvenebileceği platformların oluşturulmasıdır. Bunun nedeni, bu ağların her kullanıcısı ve operatörünün, konsensüs protokolleri olarak bilinen aynı sabit kodlanmış kuralları takip etmesi gerektiğidir.

İkinci yenilik, bu ağların hesaplar arasında değer veya paranın aktarılmasına izin vermesidir. Bu iki şey – merkeziyetsizlik ve “internet parası”, Web 3’ü anlamanın anahtarlarıdır.

Web 3’ü kim buldu?

Web’in önceki sürümlerinde de olduğu gibi, Web 3’ün de tek bir yaratıcısı yoktu. Farklı kişi ve kuruluşların birbiri üzerine inşa ettiği bir iş birliği olarak büyüdü. Genel olarak Ethereum, EOS ve TRON gibi blockchain akıllı sözleşme platformlarında yer alanlar, Web 3 için öncü olarak kabul edilmekte.

Web 3’ün nesi bu kadar özel?

Web 3’ün temel avantajı, Web 2’den kaynaklanan en büyük sorunu ele almaya çalışmasıdır: kişisel verilerin özel ağlar tarafından toplanması ve bu verilerin daha sonra reklamcılara satılması, hatta hackerlar tarafından çalınması.

Web 3 ile ağ, merkezi olmayan bir yapıya sahiptir; dolayısıyla hiç kimse ağı kontrol edemez ve ağın üzerine inşa edilen merkezi olmayan uygulamalar (dApps) açıktır. Merkezi olmayan web’in açıklığı, hiçbir tarafın verileri kontrol edemeyeceği veya erişimi sınırlayamayacağı anlamına gelir. Herkes, merkezi bir şirketin iznine gerek kalmadan farklı dApp’ler oluşturabilir ve bunlarla bağlantı kurabilir.

Başka neler farklı?

Web 3’te para yereldir. Hükümetlere bağlı ve sınırlandırılmış geleneksel finansal ağlara güvenmek yerine; Web 3’teki para anlık, küresel ve izinsizdir. Ayrıca tokenomik olarak bilinen bir alan olan tamamen yeni iş modelleri ve ekonomiler tasarlamak için token’ların ve kripto para birimlerinin kullanılabileceği anlamına geliyor.

Örneğin, merkezi olmayan web’deki reklam, kullanıcıların verilerini reklam verenlere satmasına dayalı değildir, bunun yerine kullanıcılar reklamları görüntülediği için bir token ile ödüllendirilebilir. Bu tür bir Web 3 uygulamasına örnek olarak Brave Browser ve Basic Attention Token (BAT) gösterilebilir.

Web 3 nasıl kullanılır?

Şu anda kullanılan birçok Web 3 dApps’i var. En popüler ve gelecek vaat eden ürünlerden biri; kullanıcıların ödünç verip ödünç alabildiği, gerçek dünya varlıklarını tokenize edebileceği, tahminlerde bulunabileceği, yatırım yapabileceği ve kripto varlıklarının ticaretini yapabileceği merkezi olmayan finans (DeFi) araçlarını içerir. Oyun oynamak, kumar oynamak ve tahminlerde bulunmak da Web 3’ü kullanmanın popüler yollarından bazıları.

Web 3,0 İlkeleri:

• Açık kaynak kodlu sistem
• Semantik olarak bilgi analizi
• Kişi özel hayatına saygı duyması
• Altyapı da güvenlik ön planda olması
• Doğrulanır iletişim gerçekleştirilmesi

Web 3,0 Güvenli Mi?

Tüm bilgilerimizi ve analizleri yazılımlara bırakmak mantıklı mı? sorusu ile güven problemi yaşanmakta olup aslında kötü huylu programlanmamış yazılımlar, insan bilgilerine zarar vermez ve aksine korur. Çünkü bu şekilde programlanmış ve fikir değiştirme yeteneği olacak ve gizli kötü yazılım olma tercihi verilmemiştir.

Şuan ki web2,0 insan elinde olup bilgi güvenliğini büyük ölçüde insanlar yönetmekte. Sürekli gündeme gelen insan bilgisi satışları ve açığa çıkarılan bilgilerle veri toplamak, bu verileri insanlar ile etkileşime girmek için kullanan firmalara satmakta ve bundan ciddi gelirler elde edilmekte. Günümüz için bu veriler çok değerli, insanların arama verileri potansiyel satış demektir.

Veri depolanıp satılması sonucu dolandırıcılıklar ortaya çıkmış ve gizli bilgi servisi yüzünden insanlar kişisel mahremiyet alanını saklayamamış, elinden gizli verileri gizli satılmıştır fakat web 3,0 yazılımları bunları satmak değil koruyup insanlara aradığını vermek için kullanır. Semantik arama ile aradığınızı kendi algılar, başka insanlara servis etmez tek merkezli büyük kuruluşlar verilerimizi alıp bize kendi istediklerini servis ederler.

Potansiyel tüketime yönelterek bundan gelir elde ederler. Her yeni devrimde olduğu gibi yeni teknolojiler yeni iş dalları hayatın, haberleşmenin daha kolay olacağı bir teknolojiye, zaman kaybetmeden adapte olmak ve bunun için üretime hazır yeniliğe açık olmak gerekir.

Gelecek

Web’in geleceği kullanımı, kullanılabilirliği ve ölçeklenebilirliği artırmakla ilgilidir. Web 3 vizyonunun gerçeğe dönüşmesi için çok daha fazla insanın Web 3 Dapp’lerini kullanmaya başlaması gerekecek. Bu sadece daha fazla dApp anlamına gelmez, aynı zamanda teknik arka planı olmayan kullanıcılar için kullanımı daha kolay, daha çekici dApp’ler anlamına gelir.

Son olarak, en büyük ve en popüler akıllı sözleşme platformu olan Ethereum ile düzenli olarak tam kapasiteye yakın olan Web 3 ağlarının ölçeklendirilmesi ve Web 2 benzerleriyle rekabet etmek amacıyla milyonlarca işlemi hızlı bir şekilde idare edebilmesi gerekecektir.